Tüp Bebek Evreleri Nelerdir?
Tüp bebek tedavi yöntemleri normal yollardan çocuk sahibi olamayan çiftlerin başvurduğu ve sürecinin gerektirdiği şartların oluşturulmasıyla sağlanan çok kapsamlı ve detaylı bir şekilde yürütülmesi gereken yöntemlerin bütünüdür. Özellikle anne ve baba adayının başarıyı sağlanması için uyması gereken birçok faktörü bünyesinde barındırmaktadır.
Günümüzde tüp bebek tedavi yöntemlerinin başarısı sayesinde sayısız bebek dünyaya gelmiştir. Söylediğimiz gibi başarıyı etkileyen birçok faktörün bir araya gelmesiyle bu başarı sağlanırken, gebeliğin başarısızlığına bağlı olarak gelişen nedenlere çözüm yolları üretmeye devam etmektedir.
Tüp bebek tedavilerine başvuran çiftlerin öncelikle ilk aşaması doktor muayenesinden geçmektedir. Gebeliğin oluşumunu engelleyen nedenler tespit edilir ve izlenecek tedavi yöntemleri belirlenir. Çiftlerin tedavi süreci hakkında bilgilendirmesi bu aşamada gerçekleşirken, akıllarında oluşan soru işaretlerini giderilmesi amaçlanır. Bundan sonraki tedavi aşamaları da, çiftin sorunlarına odaklı olarak standart bir şekilde uygulanan aşamalardır.
Tüp bebek evreleri toplamda 5 evreden oluşmaktadır. Tüp bebek uygulamasına karar veren çiftlerde tedavi süreci kadının âdetinin 2. Veya 3. Günü başlar. Başlangıç günü ultrason yapılır. Ultrasonda yumurtalıklarda ve rahimde başlamaya engel olacak herhangi bir sorun tespit edilmezse, kadının kanında FSH ve östrojen seviyelerine bakılır. Tedaviye başlamak için uygun olduğuna karar verilirse kadının yaşı, kısırlık nedeni, kan sonuçları ve yumurtalık kapasitesine göre uygun tedavi yöntemi seçilerek tüp bebek tedavisi için yumurta oluşumunu sağlamak için hormon tedavisi başlanır. Kontrollü over sitimulasyonu denilen bu dönemde tedaviye yanıtı ve yumurta gelişimini değerlendirmek için belli aralıklarla ultrason ve kanda hormon kontrol takipleri yapılmaktadır.
Bu başvuruyu çiftlerin birlikte yapması tercih edilir. İlk görüşmede çiftin geçmişi, kısırlıkla ilgili tetkikleri ve önceki tedavileri detaylı olarak değerlendirildikten sonra bir planlama yapılır. Bu planlamada tüp bebek tedavisi öncesi eksikliklerin (tıbbi testler, resmi, belgeler vs.) giderilmesi veya tedaviye ait detayların dokümantasyonu elde edilmesi sağlanır. Bu aşamalardan sonra uygun yöntem belirlenerek tedaviye başlanır.
Tüp bebek evreleri
- Yumurta gelişimi
Tüp bebek yöntemlerinde kaliteli yumurta esas alınarak uygulamaya başlanmaktadır. Gebeliğin oluşması için en önemli faktör anne adayının fonksiyonel yumurtalarına ihtiyaç duyulur. Bu evrede de yumurtanın gelişimini ve uygunluğunu sağlamak için bazı hormonal ilaç ve iğne desteği sağlanır. Bu ilaçlar yumurtalığın yanıtına göre doz ayarlaması yapılarak verilir. Foliküllerin belli bir büyüklüğe ulaşması, kan östrojen seviyesinin belli değerlerde olması ive yumurtanın olgunlaşması konusunda bilgi verir. Uygulanan çatlatma iğnesinin ardından yumurta toplamı işlemi olan 2. Aşamanın zamanı belirlenir. Bu süreç yaklaşık olarak 12- 16 gün arasında değişmektedir. Çatlatma iğnesinden 32- 36 saat sonra diğer bir aşama olan yumurta toplama işlemine geçilebilir. Bu sürelerin kişiye göre farklılık göstermesi normaldir.
- Yumurta toplama
Tüp bebek tedavisinde yumurta toplama işlemi hastanın ağrı hissetmemesi açısından sedasyon anestezisi ( uyku hali ) altında, transvajinal ultrasonografi eşliğinde yapılır. Bu işlem sırasında foliküllerin içindeki sıvı toplanarak, sıvı içinde yumurta olup olmadığına bakılarak var olan yumurtalar alınır. İlk seferinde folikül sıvısında yumurta bulunamazsa özel sıvı ile follikül içi yıkanarak, follikül içinde kalmış olabilecek yumurtalara ulaşılmaya çalışılır. Yumurta toplama işlemi yaklaşık 20- 30 dakika sürer. 10 mm’nin üzerindeki tüm foliküler de bulunan folikül sıvıları işlem sırasında toplanır ve ardından işleme son verilir. İşlem sonrası hasta 1- 2 saat takip edildikten sonra eve gönderilebilir. Bundan sonraki kısım ise toplanan yumurtalar içerisinde olgun olanların seçilmesi ve döllenmesi ardından rahim içine transfer edilmesi, evresinden oluşur.
- Döllenme İşlemi
MII oosit denilen olgun ve döllenebilecek yumurtalar seçildikten sonra yumurta toplama günü hastanın eşinden alınan spermlerle laboratuvar koşullarında döllenme işlemi gerçekleştirilir. Döllenme işlemi, sperm ve yumurtanın bir araya getirilerek döllenmenin olmasının beklenildiği klasik yöntemle yapılabileceği gibi, özellikle bazı durumlarda döllenme şansını arttırabilmek için mikroenjeksiyon ( ICSI- intracytoplasmic sperm injection ) yöntemi ile yumurtanın içine direk spermin verilmesi ile de yapılabilir. Döllenmiş yumurta transfer edilebilecek hale gelene kadar özel kültür ortamında takip edilir. Gelişimi olan kaliteli embriyonun seçilerek rahim içine transfer edilmesiyle, uygulama evreleri tamamlanmış olur.
- Embriyo Transferi
Tüp bebek tedavi yöntemlerinin başarısını etkileyebilecek en önemli faktörlerden birisi embriyo transfer işlemidir. En çok dikkat edilmesi gereken ve en önemli aşama olan embriyo transferi, başarıyı doğrudan etkileyen faktördür. Bu yüzden özellikle uzman bir doktor ve tecrübesi bu süreci başarıyla sonuçlandırabilmektedir.
Embriyo transferi anestezi gerektirmeyen kısa ve ağrısız bir işlemdir. Genellikle abdominal ultrason eşliğinde ince bir kateter yardımı ile yapılır. İşlem öncesi rahim ağzı özel sıvılar ile temizlenerek enfenksiyon oluşumu engellenir. Transferden 1- 2 saat dinlendikten sonra hasta evine gidebilir. Eğer hastanın kalan döllenmiş iyi kalite embriyosu varsa, olası bir aksaklıkta tekrar kullanabilmek için dondurularak saklanır.
- Bekleme Süreci
Bu evrede artık işlemlerin yerine heyecanlı bekleyişler geçiyor. Transfer sonrası yapılması gereken tek şey huzurlu ve sağlıklı bir ortamda istirahat edilmesidir. Bu evrede kendinize ve oluşacak bebeğinize zarar verebilecek tüm etkenlerden uzak durmaya dikkat etmelisiniz. Özellikle beslenmenize dikkat etmeyi unutmayın.
Embriyo transferinden 2 hafta sonra yapılacak gebelik testinden sonra tedavinin sonucunu öğrenebilirsiniz. Ancak müjdeli haberlerin yanında başarısızlığın olasılığını da düşünmeniz gerekir. Bu başarısızlığın sizi ümitsizliğe sürüklemesine izin vermeyin. Genelde ilk denemelerin başarısızlığı normal karşılaşılan bir durum olduğunu ve ciddi problemlerden oluşmadığını bilmeniz gerekir. Bu yüzden motivasyonunuzu düşürüp, başarı şansını etkilememenizi öneriyoruz. Başarısızlığın nedeni araştırılarak 2. Denemede nedenlerine göre yöntemler tekrar belirlenirken, mutlak başarıya engel olabilecek ciddi problemlerle karşılaşılmadığı sürece başarıya ulaşabileceğinizi söyleyebiliriz. Tedavi süreci hakkında gerekli bilgiyi doktorunuz size verecektir. Siz yapmanız gerekenleri uyguladıktan sonra ve tedaviye olan inancınızı kaybetmediğiniz sürece başarıya ulaşabilirsiniz.