Endometriozis (Çikolata Kisti) ve Tedavisi
Endometriozis Evreleri Nelerdir?
• Evre 1: Minimal endometriozis
• Evre 2: Hafif endometriozis
• Evre 3: Orta endometriozis
• Evre 4: Şiddetli endometriozis
Endometriozis Belirtileri
En sık şikâyet mensturuasyon döneminde, cinsel ilişki sırasında ya da farklı bir zaman diliminde ortaya çıkan ağrılardır. Pelvis (alt karın) ve inguinal (kasık) bölgelerinde ağrılar mevcuttur. Ağrı kendini sadece bel ağrısı şeklinde de gösterebilmektedir.
Endometriozis belirtilerinin nitelikleri ve şiddetleri, hastalığın yerleşmiş olduğu bölge ve yayılma durumuna göre farklılık gösterir.
Sık olarak da herhangi bir şikâyeti olmayan hasta gruplarında saptanabilen bir tür hastalıktır.
Bu sebep ile çoğu zaman belirti vermeyebilir.
Endometriozisin semptomlara yol açma sebebi her ay bulunan bölgede aynı şekilde mensturuasyon kanaması gibi kanamanın olmasıdır.
Semptomlar kanamanın lokalize yerde enfeksiyonel reaksiyonuna aynı zamanda kanamanın kalıntıları ile oluşan yapışıklık durumuna ve her ay düzenli ortaya çıkan kanama ile artıkların birleşerek kitle oluşturması ile ilgilidir. Kısaca:
• Dismenore (adet sancısı)
• Disparenia (cinsel ilişki sırasında ağrı)
• Kronik pelvik ağrısı
• İnfertilite (kısırlık)
Çikolata kisti
Endometriyozis overlerde (yumurtalık) olduğunda kistler şeklinde gözlenirler. Her mensturuasyon döneminde, kist içerisine olan kanama nedeniyle çikolata kıvamında ki sıvı kistlerdir. Overlerdeki 3 cm ‘ nin üzerinde olan endometriyozis kistleri çikolata kisti ya da
endometriyoma olarak adlandırılır. Endometriyozis hamile (gebe) kalamama sebebiyle laparoskopik işleme gerek duyulan
bayanlarda hafif ya da şiddetli derecede saptanabilir.
Kronik pelvik ağrısı, ilişki sırasında olan ağrılar ya da tedaviye cevap alınamayan mensturuasyon sancıları (dismonere) nedeni ile değerlendirilen bayanlarda endometriozis sapytanabilir.
Yumurtalık (over) kisti nedeni ile cerrahi işlem yapılan bayanlarda cerrahi işlem sırasında çikolata kistinin saptanmasıyla endometriozis teşhisi konulabilir.
Aynı zamandan endometriozis nadir durumlarda genital bölgelere uzak kısımlarda vermiş olduğu semptomlarla sürpriz şekilde belirlenebilir.
Endometriozis Nedir ?
Kesin tanı Laparoskopi ile konur. Ayrıca, Ultrasonografi (USG) ve Magnetik Renozans (MR) ile tanı konulabilir. Özellikle mensturuasyon (adet kanaması) sırasında pelvik muayene farklı zamanlarda yapılan muayene oranları 5 kat teşhiste fayda sağlamaktadır. CA-125: 65’den düşük ise hafif derecede endometriozis, 100’den fazla ise şiddetli derecede endometriozistir.
CA-125 tümör markeridir. Endometriozis hastalığında kan değerlerinde yükselme ya da düşme şeklinde belli olur. Yalnız teşhis için bu değerin ölçümü gerekli değildir. Belirli durumlarda Ca-125 düzeyi artar;
• Mensturuasyon (adet kanaması)
• Gebelerde (hamileler)
• Epitelyal over (yumurtalık) kanserlerinde
• Endometrioziste
• Pankreatitte
• Kronik karaciğer hastalığında
• Pelvik inflamatuar (enfeksiyon) hastalığında
• Adenomiyoziste
• Miyomlarda artar
Endometriozis Tedavi Yöntemleri
Tıbbi Tedavi:
Oral kontraseptifler (Doğum kontrol hapları) devamlı verilir. Amaç hastanın mensturuasyonunun kesilmesidir (amonere). Bu sayede adet sırasında tüplerden geriye kaçış olmayacak ve endometriozis odakları kaybolacaktır. Danosol: 17 alfa etinil testesteron 600 –
800 mg civarında günlük verilir (androjenik,antiprogestenik ve anti östrajenik etkisi bulunur). Gstinon danasol benzeri etki gösterir. GnRh analogları hipofizde inhibisyon yaparak amenore (adetten kesilme) endometrial atrofiye (küçülme) sebep olurlar. Östrojen seviyesi azaldığı için kemik erimesi olmasın diye aynı zamanda alendronat, aktif vitamin D3 ve kalsiyum verilmesi
gerekir. Pentoksifilin ise immün sistemin güçlendirilmesi amacıyla verilir.
Cerrahi Tedavi:
Evre 1 ve Evre 2 endometriozis,infertilite için cerrahi işlem yapılmaz.İnfertilite yerine disparonia (cinsel ilişkide ağrı) ya da dismonere (adet sancısı) var ise laparoskopiyle bu lezyonlar koterize (yakma işlemi) edilir.
Evre 3 te overlerdeki (yumurtalık) endometriomalar (çikolata kistleri) 4 cm den fazla ise tüp bebek için çıkartılması uygun görülmektedir.
Rektovajinal (rektum ve vajinayla ilgili) endometrioziste (Evre 4) bunların cerrahi işlem olarak kesinlikle çıkartılması gerekir. Çıkarılma sebebi ise, makata (anüs) vuran şiddetli ağrılar yapmasıdır. Kitlelerin çıkartılması ile işlem sonrası tekrar ortaya çıkmaz.
Korunma Yolları:
• Doğum sonrası hastalıkta gerileme olduğu bilinir.
• İlaç tedavileri tekrarlamayı önlemek açısından önemlidir.
• Hastalığa ait Hekimlerden bilgi alınması ve kontrol sırasında ele geçen hasta bilgilerinin hekime tam sunulması
• Endometriozis nüksler şeklinde seyreder. Hastalığın tanısını alan ve gebe kalmak isteyen bayanların tedavisinin tamamlanmasının ardından gebe kalmak için girişimlere başlanması önemlidir.
• Endometriozis tedavisi ardından gebe kalınmasını denemek uygun yaklaşımdır.
